İlk Dünya Kadınlar Satranç Şampiyonu: Vera Menchik
Mavikale 28. sayı için tıklayınız.
Her satrançsever dünya şampiyonlarını tanır. Hatta satrançla ilgili çok fazla bilgisi olmayanlar dahi en azından Kasparov’un adını duymuştur. Peki dünya kadınlar satranç şampiyonları hakkında hiç bilgimiz var mı?
Çoğu kişinin “Elbette var. Mesela Hou Yifan bu senenin şampiyonu.” dediğini duyar gibiyim. Peki ya ilk dünya kadınlar şampiyonu kimdir?
2016 Dünya Kadınlar Unvan Maçı’nı daha önceki sayımızda yazmıştım. Hou Yifan ile Mariya Muzychuk arasında gerçekleşen unvan maçında kazanan taraf Hou Yifan olmuştu. Şu anda dünyanın en güçlü kadın sporcusu olarak kabul edilen Çinli sporcuyu tanımayan satrançsever yoktur sanırım.
Hou Yifan dışında Mariya Muzychuk 2015 yılında, Anna Ushenina 2012 yılında, Alexandra Kosteniuk 2008-2010 yılları arasında Dünya Kadınlar Şampiyonluğu tacını takmış isimler arasında. Bilinen diğer isimler Antoaneta Stefanova, Zhu Chen, Xie Jun, Susan Polgar. Bu isimlerin hepsi satrançla ilgili mesleklerine ve çalışmalarına devam ediyor. Elbette komşumuz Gürcistan’dan Nona Gaprindashvili ve Maia Chiburdanidze’yi de unutmamak gerekir. Ama benim bu yazıda bahsetmek istediklerim bu tanınmış güçlü sporcular değil. Daha az tanınan belki adını dahi duymadığımız ama tarihe adını yazdırmış olan bir kadın sporcu: Vera Menchik.
Adını yıllar önce ilk defa Adrian Mikhalchishin Hocamızdan duyduğumda bir kadın sporcu olarak şaşırdığımı belirtmeliyim. İlk dünya kadınlar şampiyonu olan sporcuyu bilmiyordum. Ama kombinezonlar, açılışlar, etütler kadar yaptığımız sporun da tarihini bilmemiz gerektiğini düşünüyorum.
Vera Menchik ilk kadın dünya satranç şampiyonu unvanını elde eden sporcu. 1927 yılından ölene kadar da bu unvanın sahibi olmuş. 1906 Rusya doğumlu Vera, satranç oynamayı dokuz yaşındayken babasından öğrenmiş. 1921 yılında ailesiyle İngiltere’ye taşındıktan sonra Macar satranç sporcusu Geza Marozy ile beraber çalışmaya başlamış.
İlk dünya şampiyonluğunu 1927 yılında elde eden Vera, 1939 yılına kadar oynadığı 78 dünya şampiyonluğu maçında sadece tek bir kayıp ve dört beraberlik almış. Dönemin en güçlü ikinci kadın satranç sporcusu sayılan Sonja Graf ile iki defa unvan maçına çıkmışlar.
Vera Menchik sadece kadınlar arasında değil, erkek sporcular arasında da nam salmıştır. Max Euwe, Samuel Reshevsky gibi güçlü isimleri de yenmiştir. En büyük başarısı ise 1927 yılında Ramsgate’de Capablanca’nın hemen ardından Rubinstein ile ikinciliği paylaştığı turnuvadır. Vera bu turnuvada antrenörü Maroczy’i de geçmişti.
1944 yılında vefat eden Vera Menchik’in kariyeri çok uzun sürmese de kendisinin onuruna Kadınlar Olimpiyatı Kupası veriliyor.
İkinci Dünya Savaşı sebebi ile as
kıya alınan Unvan Maçları FIDE tarafından 1950 yılında Moskova’da on iki ülkeden on altı kadın sporcu ile yapılıyor. Dünya Şampiyonluğu Unvanını kazanan ikinci isim Ukrayna asıllı Lyudmila Rudenko 1953 yılına kadar unvanını koruyor.
1953 yılında Elisabeth Bykova Unvanı Rudenko’nun elinden alsa da üç yıl sonra yine Rus asıllı Olga Rubtsova’ya kaptırıyor. Babası da iyi bir satranç
sporcusu olan Olga Rubsova aynı zamanda dünya yazışmalı satranç kadınlar şampiyonluğu unvanını da almış bir sporcu.
İki sene sonra tekrar dünya şampiyonluğu unvanını Rubtsova’dan alan Rudenko bu sefer hepimizin tanıdığı isim Nona Gaprindashvili’ye karşı kaybediyor. O zamanlar 21 yaşında olan Nona, kadınlar arasında efsane olmak için ilk adımı atıyor.